Ons zenuwstelsel wisselt tussen drie staten van zijn:
- Ventraal vagaal (parasympatisch):
De staat van zijn waarin we ons ontspannen, veilig en verbonden voelen. We vertrouwen de ander en kunnen groeien, leren en creatief zijn.
Dit is ook de staat van zijn waarin het lichaam tot rust komt en voeding optimaal kan verteren: oftewel opnemen wat van waarde is, loslaten wat niet dient in de vorm van ontlasting.Ook kunnen we mentale prikkels verwerken en verteren. Net als dat het lichaam oude cellen kan opruimen, beschadigen repareert en missers in de ontwikkeling kan corrigeren.
De ventrale vagus is een zenuw die vanuit je hersenen heel veel lichaams functies en delen aanstuurt: spierspanning in je gezicht (denk aan je kaken), nekspieren, hartslag, bloeddruk maar ook je spijsverteringsstelsel (darmen, pancreas, lever en meer).
- Bij dreiging en onveiligheid neemt het sympathische systeem het over.
Doel: overleven in de vorm van actie. Het lichaam is acuut paraat om te vechten, vluchten of aan te passen (pleasen). Hartslag, spierspanning en bloeddruk gaan omhoog, pijn gevoelens worden onderdrukt, bloed wordt dikker (in het geval van een verwonding bloed je niet zo snel dood). De spijsvertering in een moment van overleven niet de hoogste prioriteit en wordt dus op een laag pitje gezet, net als het opruimen van afgestorven weefsels of woekerende cellen en ook je ademhalingssysteem functioneert oppervlakkig.Is dit een probleem? Niet wanneer het systeem aangaat bij acute dreiging en dan weer terug gaat naar de ventrale staat van zijn.
Issue: in ons leven zijn er veel prikkels, jagen we doel na doel na in veelal zittende houdingen waardoor de opgebouwde spanning het lijf niet kan verlaten. (NB als je al chronisch “aan” staat kan intensief sporten er zelfs nog een schepje bovenop doen).
- Dorsaal vagaal: het systeem van de shut-down dat je functioneren bepaalt wanneer je in een situatie terecht komt die door jouw autonome zenuwstelsel wordt ingeschat als acuut levensbedreigend. Een evolutionair zeer oud systeem dat stilstand verkiest boven actie. Zinvol als je gepakt wordt door een leeuw of ander roofdier. Het roofdier kan hiermee in verwarring worden gebracht dat hij niet een prooi heeft te pakken maar aas dat al dood is en daardoor loslaten. Zodra het roofdier weg is kunnen de vitale functies weer terugkeren en kan de prooi weer in beweging komen. Als mens kun je dit ervaren in intense ervaringen maar het kan ook opkomen als je je klem voelt zitten in omstandigheden waar je niet uit kunt ontsnappen en je overmatige druk ervaart. De bekende black-out, niet uit je woorden komen in meetings, of bij bepaalde mensen of verwachtingen.
Het autonome zenuwstelsel is bedoeld om flexibel door deze drie toestanden heen te bewegen waarbij je je goed voelt, verbonden met jezelf en anderen, uitdagingen aankunt, kunt herstellen -zowel fysiek als mentaal- en creatief je leven kunt vorm geven vanuit wie je werkelijk bent.
Ervaar je chronische stress, of heb je een zenuwstelsel dat door ervaringen uit het verleden vast is komen zitten of snel getriggerd raakt om in de sympathische of dorsale staat van zijn te komen, dan heeft dit dus ook invloed op de mate waarin je voeding kunt opnemen. En -zoals je hebt gelezen- op tal van andere klachten.
Omgekeerd kan een ontregelde spijsvertering – door bijvoorbeeld ongezond, bewerkt eten- ook het zenuwstelsel in een toestand van stress brengen.
Ons lichaam is een prachtig en krachtig, complex dynamisch geheel. Het nodigt ons uit en biedt de mogelijkheid om via meerdere wegen ontregeld en ziek te worden én gereguleerd te worden zodat het kan floreren ten gunste van jou.
